Ostatni czas był bardzo intensywny dla członków Stowarzyszenia „Wilamowianie”, którzy po pandemicznej przerwie i działalności on-line, wrócili do pracy wśród społeczności.
 

Działania badawcze
Członkowie Stowarzyszenia „Wilamowianie” zdobywają granty na działalność. Tymoteusz Król został laureatem konkursu „Language revitalization accelerator” amerykańskiej organizacji „Wikitongues”. Jest to pierwsza edycja konkursu w ramach którego działacze i naukowcy otrzymują stypendia na działalność związaną z projektem. Tymoteusz Król zajmie się nagrywaniem filmów z ostatnimi native-speakerkami języka wilamowskiego ze szczególnym uwzględnieniem bajek i legend wilamowskich. Justyna Majerska-Sznajder otrzymała dofinansowania na badania instrumentalizacji wilamowskiego folkloru oraz jego wpływu na żywotność kultury wilamowskiej po 1945 roku w ramach grantu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Wyniki obu projektów zostaną udostępnione on-line wszystkim zainteresowanym wilamowską kulturą.
 

Popularyzacja wiedzy o Wilamowicach w kraju i za granicą
W ciągu ostatnich miesięcy odbyły się wykłady zagraniczne między innymi na Uniwersytecie w Tybindze (Niemcy), Uniwersytecie Wiedeńskim (Austria), Uniwersytecie Karola w Pradze (Czechy), Uniwersytecie Perpinya (Francja), Uniwersytecie w Gironie (Hiszpania) oraz w Edynburgu (Szkocja) czy w Łotwie. Zrealizowano również szereg wykładów dla ośrodków naukowych 
w kraju: Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Warszawskiego czy Uniwersytetu im. 
A. Mickiewicza w Poznaniu. Wilamowianie brali udział również w konferencjach we Wrocławiu, Warszawie, Lublinie i Chorzowie. Koszty wyjazdów i prezentacji prelegenci pokrywali ze środków prywatnych lub funduszy ośrodków naukowych. Promowanie wiedzy o kulturze wilamowskiej podejmowane jest przez członków stowarzyszenia nie tylko wśród środowisk naukowych, ale również grup turystycznych, które po pandemii powróciły do wizyt w Wilamowicach - od maja 2022 udało się ugościć prawie 600 osób w grupach zorganizowanych. W sieci pojawił się również audiobook do pobrania w serwisie audioteka.pl autorstwa reportażystki Beaty Kwiatkowskiej, poświęcony działaniom rewitalizacyjnym w Wilamowicach. 

Etnolodzy z całej Polski w Wilamowicach
W dniach 30 czerwca - 2 lipca 2022 r. odbyła się w Wilamowicach konferencja „Strój w pamięci - pamięć o stroju. Badania nad ubiorem z perspektywy memory studies”, której organizatorami było Stowarzyszenie “Wilamowianie” oraz Sekcja Stroju Ludowego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. To najstarsze polskie stowarzyszenie naukowe o profilu etnologicznym. Założone zostało w 1895 r. we Lwowie. Skupia ponad 700 etnologów, antropologów, folklorystów, etnografów i ludoznawców z całej Polski. Na konferencję, poświęconą roli stroju w pamięci zbiorowej przybyło ponad 30 badaczek i badaczy z całej Polski oraz goście zagraniczni. Wśród nich była prezeska Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, prof. Anna Weronika Brzezińska, prezeska Sekcji Stroju Ludowego PTL, prof. Mariola Tymochowicz, dyrektor Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ, prof. Stanisława Trebunia-Staszel oraz wiele innych zasłużonych specjalistów do spraw strojów ludowych. Obrady odbywały się w Gminnym Centrum Zachowania Dziedzictwa Kulturowego w Wilamowicach. Poza wykładami, goście mogli poznać historię Wilamowic podczas zwiedzania naszego miasta, skosztować naszych kulinariów (w tym i tortu z wilamowskimi wzorami na 10-lecie istnienia Sekcji Stroju Ludowego), oraz zapoznać się z wilamowskimi twórcami stroju w czasie spotkania, które uświetnił Zespół Regionalny “Wilamowice” prezentujący tradycyjne “czepiny”. Gwiazdą wieczoru była pani Anna Fox (Lüft-Nüśka), która opowiedziała wszystkim o tajnikach wykonywania stroju a także swojej wieloletniej działalności społecznej w Wilamowicach. Organizatorzy wydarzenia - wilamowscy członkowie PTL – Justyna Majerska-Sznajder i Tymoteusz Król, zorganizowali również zwiedzanie okolicy: Izby Historycznej im. Adolfa Zubera w Kozach, po której oprowadzał dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Kozach Bartłomiej Jurzak oraz Bielska-Białej pod okiem niezastąpionego przewodnika i znawcy historii regionu Piotra Keniga z Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej. 

Projekty, granty, dotacje…
W ciągu ostatnich kilku miesięcy Stowarzyszeniu „Wilamowianie” udało się zrealizować kilka projektów z dotacji zewnętrznych.
„Chodźmy razem po śmierguście”, realizowany w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa - Wspólnie dla dziedzictwa. Działania w projekcie zakładały wsparcie tradycji śmiergustu wilamowskiego - wzmocnienie wiedzy o nim oraz przekazanie umiejętności wytwarzania elementów stroju śmierguśnickiego, które twórcy ludowi przekazali licznie zgromadzonym uczestnikom w czasie cyklu warsztatów rękodzielniczych. 
W projekcie powstała również wystawa plenerowa umiejscowiona na placu pod kościołem, której wernisaż odbył się 14 października 2022 roku oraz folder edukacyjny. Wśród grafik znalazły się nie tylko archiwalne zdjęcia rodzinne ale również fotografie z 1972 roku pozyskane z Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Mamy nadzieję, że dzięki projektowi i wytworzonych za jego pomocą strojom śmierguśnickim, tradycja wilamowskiego śmiergustu pozostanie żywa na długie lata. 
/W związku z dużym zainteresowaniem, w miarę możliwości będziemy ogłaszać kolejne terminy warsztatów na stronie Stowarzyszenia na Facebooku./
Stowarzyszenie na mocy umowy z Narodowym Instytutem Muzyki i Tańca już drugi raz przystąpiło do programu „Akademia Kolberga”. To akcja wspierająca tradycyjną muzykę regionalną w ramach Pracowni Muzyki i Tańca Tradycyjnego. W tym roku “Wilamowska Szkoła Tradycji” zorganizowała 3 otwarte spotkania. Pierwsze spotkanie 1 lipca, połączone z wizytą Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego prezentowało tradycje weselne, wspominane przez uczestników, zakończone potańcówką do melodii weselnych. Drugie spotkanie 26 sierpnia, poświęcone było tradycji obierania drużbów i wyśpiewaniu tradycyjnych melodii z tym związanych. Trzecie spotkanie 14 października poruszało temat „strugania dorni” i innych, dawnych tańców weselnych, które odeszły już w zapomnienie. W działaniach udało się również zdigitalizować i opracować zapisy nutowe przekazane do archiwum Stowarzyszenia przez okolicznych muzyków i orkiestry. 
W ramach grantów Lokalnej Grupy Działania „Ziemia Bielska” udało się również pozyskać dotację na projekt „Czepce rogate, nóżki pasiate. Zakup strojów dla Zespołu Regionalnego Wilamowice” w ramach którego powstanie 7 kompletów stroju damskiego oraz 5 kompletów stroju męskiego dla naszego zespołu, którego garderoba wymaga odświeżenia lub uzupełnienia, gdyż w dalszym ciągu wiele z prezentowanych strojów to własność prywatna tancerzy.
Bardzo serdecznie dziękujemy wszystkim wolontariuszom, wykonawcom i osobom zaangażowanym w realizację naszych działań a w szczególności pani Bożenie Domasik z Biura Usług Podatkowych za pomoc w formalnościach, oraz wszystkim wolontariuszom i sympatykom naszego Stowarzyszenia, bez których nie mogło by ono działać społecznie na rzecz kultury Wilamowic.
 

Justyna Majerska-Sznajder

Obrady w czasie konferencji Stowarzyszenia „Wilamowianie” 
i PTL „Strój w pamięci - pamięć o stroju”

Zwiedzanie Wilamowic i spotkanie z Panią Heleną Biba 
uczestników konferencji „Strój w pamięci – pamięć o stroju”

Spotkanie 
„Wilamowskiej Szkoły Tradycji”

Warsztaty wykonywania stroju śmierguśnickiego, realizowane 
w ramach projektu „Chodźmy razem po śmierguście”. 

Warsztaty wykonywania stroju śmierguśnickiego, realizowane 
w ramach projektu „Chodźmy razem po śmierguście”. 

Warsztaty wykonywania stroju śmierguśnickiego

"Czepiny" w czasie "Wilamowskiej Szkoły Tradycji"

Organizatorzy konferencji "Strój pamięci- pamięć o stroju"
w czasie zwiedzania Bielska-Białej